تدوین یک الگوی اقتصادسنجی برای شبیه سازی تقاضای ورود کشتی به بندر شهید رجایی

چکیده حمل و نقل دریایی مهمترین روش ارتباط تجاری اقتصاد ایران با جهان است و بندر شهید رجایی بیشترین سهم را در این شیوه حمل و نقل در میان کلیه بنادر کشور به خود اختصاص می دهد. مطالعات در حوزه جریان تجارت عموماً در سطح کلان انجام می شوند و واحد بررسی آنها معمولاً ارزش ریالی و دلاری تجارت است. در حالیکه بررسی تقاضای ورود کشتی به بنادر نیز در سطح خرد انجام می گیرد و واحد بررسی نیز معمولاً میزان تناژ یا تعداد شناور وارد شده به بندر است. در این مطالعه با تدوین یک الگوی اقتصادسنجی تلاش شده است ارتباطی میان لایه کلان و خرد در حوزه تجارت و حمل و نقل دریایی ایجاد شود و امکان بررسی تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر روی تقاضای ورود کشتی به بندر شهید رجایی مورد بررسی قرار گیرد. در تخمین روابط از روش خود رگرسیون باوقفۀ گسترده استفاده شده است و روابط با استفاده از سری زمانی فصلی از ابتدای سال 1381 تا فصل دوم سال 1389 برآورد شده­است. در نهایت معادلات الگو در قالب الگوی تصحیح خطا تنظیم شده است. الگو شامل 18 معادله است که معادلات رفتاری الگو شامل معادلۀ صادرات کالای غیرنفتی، تقاضای واردات کالا و توابع مربوط به تقاضای ورود کشتی به تفکیک نوع کالا بوده­است. نتایج حاکی از آن است که شوک مثبت تولید (دستسابی اقتصاد به رشد 8 درصدی) بیشتری تاثیر را بر جذب ورود کشتی غیرنفتی به بندر شهید رجایی دارد. افزایش درآمد نفتی تاثیر مثبت ضعیفتری بر جذب کشتی غیرنفتی به بندر دارد. افزایش نرخ ارز با توجه به تاثیر محدود بر صادرات و تاثیر منفی بر واردات باعث کاهش تقاضای ورود کشتی به بندر می شود و در نهایت بهبود 10 درصدی عملکرد بندر در ارایه سرویس به کشتی های وارده در مقایسه با بنادر رقیب، منجر به افزایش 5.7 درصدی ورود کشتی فله به بندر شهید رجایی می شود. در مراتب بعدی جذب کشتی های کالای عمومی، فله مایع و کانتینری به ترتیب با 4.7، 3.5 و 1.7 درصد قرار می گیرند.